Jan en Aaltje uit Emmen: altijd samen, ook op de laatste reis

Het was liefde op het eerste gezicht voor Jan Uneken uit Noordbarge en Aaltje Tip uit Wilhelmsoord. Ze kregen als jonge tieners verkering en verloren elkaar nooit meer uit het oog.

Voor altijd verbonden, waarheen jij ook gaat. Eeuwig, oneindig, onbreekbare draad. Het stond ruim drie maanden geleden boven de rouwadvertentie van Jan en Aaltje Uneken uit Emmen. Ze overleden kort na elkaar. Jan op 22 augustus, Aaltje de dag daarna. Toeval was dat allerminst. Al jaren daarvoor hadden ze hun kinderen verteld dat ze met zijn tweeën uit het leven wilden stappen als het bestaan voor hen ondraaglijk werd.

Aan het eind van de zomer dit jaar was het zover. ,,Natuurlijk was het voor ons zwaar om mee te maken’’, zegt zoon Ben. ,,Niet één, maar twee kisten bij de uitvaart en hen allebei niet meer kunnen zien of spreken. Maar dit was hun wens en die hebben we als kinderen en kleinkinderen volledig gerespecteerd. Ze waren zo’n twee-eenheid, zo aan elkaar verknocht.’’

Een twee-eenheid. Een typering die helemaal recht doet aan Jan en Aaltje Uneken. Ze kregen verkering toen Aaltje dertien jaar was en ze lieten elkaar nooit meer los. Bijna een kwart eeuw waren ze behalve partners ook nog collega’s op de Lagere Agrarische School in Noordbarge, nu Terra geheten. Bijna altijd bij elkaar, het verveelde nooit. Dochter Joke: ,,Natuurlijk waren ze het wel eens niet met elkaar eens, maar zelfs dan ging het er nog harmonieus aan toe. Ik kan me niet herinneren dat ze ooit ruzie hadden.’’

‘Die is van mij’

De liefde begon in Wilhelmsoord, ook wel Loeksham genoemd. Aaltje woonde in dit gehucht nabij Emmen en zag daar op een dag Jan voorbij fietsen. De toen 13-jarige Aaltje was meteen onder de indruk van de twee jaar oudere knaap uit Noordbarge. Ze vond hem knap en sportief. ‘Dat kereltje is van mij’, dacht ze. Ze raakten aan de praat en het duurde maar even of ze hadden verkering.

Lang konden ze aanvankelijk niet van elkaars aanwezigheid genieten. Enkele maanden na hun eerste ontmoeting kreeg Jan tuberculose en vertrok hij naar een sanatorium bij Appelscha. Hij bleef er twee jaar en de jonge geliefden hielden contact door elkaar brieven te sturen. Jan genas en hield er niets naars aan over. Eenmaal terug in Noordbarge pakte hij de draad weer op, alsof er niets was gebeurd. 

Jan en Aaltje Uneken op hun trouwdag in mei 1963. Foto: Collectie familie Uneken

De in 1941 geboren Jan Uneken groeide op in een gezin met een oudere broer. Na de lagere school ging hij naar de ulo en maakte vervolgens de overstap naar de ambachtsschool, waar hij zich bekwaamde in het vak van machinebankwerker. Na een kort dienstverband bij een accumakerij, ging Jan als elektromonteur aan het werk in de AKU-fabriek in Emmen. Bij de AKU, waar garens en vezels werden gemaakt, volgde hij meerdere bedrijfsopleidingen en draaide hij storingsdiensten.

Cijfertjes

Aaltje Uneken werd in 1943 als Aaltje Tip geboren en was de middelste in een boerengezin met drie broers en drie zussen. Na de lagere school ging ze naar de ulo en omdat ze dol was op cijfertjes volgde ze daarna een cursus boekhouden. In Noordbarge ging ze aan het werk, als secretaresse bij timmerfabriek Scholten. In mei 1963 trouwde ze met haar grote liefde Jan. Huisvesting was zo geregeld. Van een grote boerderij, waar de ouders van Jan woonden, werd een twee-onder-een-kapwoning gemaakt.

In 1964 werd zoon Ben geboren en twee jaar later dochter Joke. Moeder Aaltje bleef werkzaam bij de timmerfabriek en haar schoonmoeder, die met haar man pal naast het jonge gezin woonde, paste met flinke regelmaat op de twee kleinkinderen. Joke: ,,Ik had het gevoel dat mam er altijd voor ons was, terwijl ze na onze geboorte dus wel gewoon doorwerkte. Gingen we op schoolreisje, dan ging ze mee. Ook zat ze in het schoolbestuur. Pap beunde lange tijd in de avonduren bij door bij particulieren elektriciteit aan te leggen en kabels te trekken. Hij was een doener, kon bijna alles maken. Ook sport had zijn interesse. Jarenlang was hij gymnastiek- en volleybaltrainer.’’

Streken

In de jaren tachtig werden Jan en Aaltje Uneken behalve partners ook nog collega’s. Jan werd conciërge op de lagere agrarische school in Noordbarge en Aaltje ging er de kantine bestieren. ,,De school zocht voor deze werkzaamheden een echtpaar. Pap was meteen enthousiast, want hij was na al die jaren bij de AKU wel toe aan een nieuwe uitdaging. Voor mam gold dat minder. Zij had het nog altijd wel naar haar zin op het kantoor van de timmerfabriek, maar omdat de school een echtpaar zocht, maakte ook zij de switch.’’

Aaltje en Jan Uneken bij de viering van hun 25-jarig huwelijk. Foto: Collectie familie Uneken

Ze kregen er geen spijt van en de school evenmin. ,,Jan en Aaltje vulden elkaar op een geweldige manier aan en zij droegen echt bij aan een goede sfeer op school’’, zegt voormalig directeur Henk Reuvers.

Jan voerde binnen school tal van reparaties uit en ving kinderen op die om wat voor reden dan ook verdrietig waren. Ook herstelde hij fietsen van leerlingen van wie de ouders de reparatie niet konden betalen. Aaltje was de rustige, stabiele persoonlijkheid in de kantine en ging jarenlang als een soort moeder overste met de brugklassers mee op schoolkamp.

Daar haalde ze met collega Corry Veldman graag streken uit, zoals het dichtnaaien van de slaapzakken van de begeleiders. Ook werd er wel eens bestek in slaapzakken gestopt. Jan en Aaltje zorgden er ook voor dat de band tussen school en dorp steviger werd, waardoor zij meer van elkaars faciliteiten gingen profiteren. De schoolvakanties werden goed besteed. Meerdere keren gingen Jan en Aaltje met hun toen nog jonge kleinkinderen op reis. Joke: ,,Wij mochten dan als ouders beslist niet mee.’’

Ajax-sjaal

Na bijna een kwart eeuw op de school te hebben gewerkt, ging het echtpaar met pensioen. Dat betekende meer tijd voor kinderen, kleinkinderen, reizen naar hun geliefde Noorwegen en hobby’s. Jan kluste graag en zong in de loop der jaren bij verschillende koren, Aaltje zong ook, werkte graag in de tuin, hield van klaverjassen en ging af en toe met vriendinnen en zussen op pad.

In mei 2023 kwam de Emmer burgemeester Eric van Oosterhout langs, want Jan en Aaltje waren 60 jaar getrouwd. Het zorgde bij Ajax-fan Aaltje voor heel wat voorpret. Van Oosterhout is Feyenoord-supporter en Aaltje hing om die reden haar Ajax-sjaal op een prominente plek in de gang.

Ondertussen ging het met de gezondheid van het stel niet goed. Jan had al een zware hartoperatie gehad en ingrijpende behandelingen voor blaas- en prostaatkanker en in de zomer van 2023 werd bij Aaltje de dodelijke zenuw- en spierziekte ALS vastgesteld.

Zoon Ben: ,,Op dat moment wisten we: als de tijd daar was dat mam ging overlijden, wilde pap ook niet langer. Hij kampte met allerlei ernstige kwalen en de gedachte dat hij zonder ma over zou blijven was voor hem onverteerbaar. Hij gaf al zijn kracht en energie om er voor haar te zijn. Na een lang en zorgvuldig traject met het Expertisecentrum voor Euthanasie kon er aan zijn wens worden voldaan. Toen mam zo ziek was dat ze in slaap was gebracht en zij niet meer wakker zou worden, was het ook voor pap tijd om te gaan. Altijd samen, voor altijd verbonden, ook bij hun allerlaatste reis.’’